HÔN NHÂN CẬN HUYẾT THỐNG

Hôn nhân cận huyết thống là việc kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
Thời xa xưa, hôn nhân cận huyết vốn là một hủ tục phổ biến, tồn tại ở rất nhiều nơi. Kết hôn cận huyết xuất phát từ xa xưa, phần đông là do văn hóa xã hội. Thời điểm ấy, các gia tộc, hoàng thất lựa chọn hôn nhân cận huyết thống để bảo tồn ngôi vị, quyền lực, không muốn của cải rơi vào tay của người ngoài.Ngày nay, mặc dù xã hội đã rất tiến bộ nhưng tình trạng hôn nhân cận huyết vẫn diễn ra là bởi:
Trình độ dân trí thấp, chưa hiểu rõ được hôn nhân cận huyết ảnh hưởng như thế nào đến giống nòi.Xuất phát từ tập tục văn hóa của vùng dân tộc thiểu số lạc hậu.
Giao lưu văn hóa, giao thông ở vùng sâu vùng xa gặp nhiều khó khăn nên khó gặp gỡ với người ở vùng khác, làng khác và kết quả là chọn kết hôn với người trong gia tộc hoặc gia đình.
Nhiều người vẫn duy trì tư tưởng kết hôn cận huyết để cho mối quan hệ trở nên dễ dàng và bền lâu hơn, giảm áp lực trong mối quan hệ mẹ chồng và nàng dâu đồng thời khiến cho những người phụ nữ trong gia đình dễ dàng giúp đỡ nhau hơn.
Muốn duy trì và truyền tải văn hóa gia tộc, bảo tồn của cải.Vô tình nảy sinh tình cảm tự nhiên giữa những người cùng chung huyết thống.Thành viên trong một gia đình thất lạc nhau nhiều năm và vô tình có tình cảm rồi kết hôn với nhau.
Hiện nay, ở nước ta có rất nhiều vấn nạn nan giải gây ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế xã hội, kìm hãm sự phát triển của đất nước, các vấn nạn này bị ảnh hưởng bởi các phong tục tập quán từ xa xưa.
1.Vậy hôn nhân cận huyết thống là gì?
Hôn nhân cận huyết thống là hôn nhân nội tộc, chỉ những cặp hôn nhân trong cùng họ hàng gần gũi với nhau, hay nói cách khác hôn nhân cận huyết thống là hôn nhân giữa những người có cùng dòng máu trực hệ.Hoặc có thể nói hôn nhân cận huyết là cuộc hôn nhân xảy giữa hai người cùng chung dòng máu trực hệ của một gia đình hoặc một gia tộc. Hiểu đơn giản hơn thì đây chính là cuộc hôn nhân giữa những người cùng dòng máu trong phạm vi ba đời trở lại.
Theo quy định của Luật hôn nhân gia đình về các trường hợp cấm kết hôn thì có thể hiểu hôn nhân cận huyết thống là việc kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
Khoản 17 điều 3 Luật hôn nhân gia đình 2014 quy định: “Những người cùng dòng máu về trực hệ là những người có quan hệ huyết thống, trong đó, người này sinh ra người kia kế tiếp nhau.”
Khoản 18 điều 3 Luật hôn nhân gia đình 2014 quy định: “Những người có họ trong phạm vi ba đời là những người cùng một gốc sinh ra gồm cha mẹ là đời thứ nhất; anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là đời thứ ba.”
2.Nguyên nhân hôn nhân cận huyết thống:
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hôn nhân cận huyết thống, có thể kể đến một số nguyên nhân sau:
Do trình độ nhận thức, hiểu biết và trình độ dân trí của người dân còn thấp, đặc biệt là những vùng khó khăn. Vì vậy, người dân chưa nhận thức được những hệ quả khôn lường của việc kết hôn cùng huyết thống.
Do các vùng có tình trạng hôn nhân cận huyết thống là những vùng có kinh tế khó khăn, thiếu công ăn việc làm, hoạt động kinh tế chủ yếu là nương rẫy nên có nhiều thời gian nhà rỗi dẫn đến yêu đương và kết hôn
Do những tập tục lạc hậu của người dân đặc biệt là cá vùng miền núi, miền kinh tế xã hôi còn khó khăn. Một trong những hủ tục đó là do sự sắp xếp của gia đình 2 bên.
Trong quan niệm của một bộ phận người dân còn cho rằng những người cùng họ hàng lấy nhau thì gần gũi nhau hơn, thương yêu nhau hơn, khó bỏ nhau giữa chừng; cùng với đó nếu lấy cùng họ hàng thì của cải, ruộng đất không bị phân chia cho họ hàng người khác
Điều kiện giao thông khó khăn, địa hình hiểm trở nên trai gái khác buôn làng khó có dịp gặp nhau nên trai gái trong buôn làng gần nhau nên dẫn đến tình trạng kết hôn.
Do tình trạng nới lỏng pháp luật và các chế tài xử phạt vi phạm hôn nhân cận huyết thống chưa đủ mạnh mẽ để ngăn ngừa , răn đe tình trạng hôn nhân cận huyết thống , đồng thời vấn đề xử phạt chưa quyết liệt. Theo dõi công tác tuyên truyền vận động người dân về vấn nạn hôn nhân cận huyết thống tiến hành thông thường xuyên và thiếu hiệu quả.
3. Những hệ lụy của hôn nhân cận huyết thống
Kết hôn cận huyết thống dẫn đến rất nhiều hệ lụy khôn lường, ảnh hưởng đến nòi giống, đến sức khỏe của đứa con sinh ra.Đứa con sinh ra ít nhiều gì cũng có mang một số gen bệnh lý ở thể lặn nên không biểu hiện ra ngoài.
Nhưng nếu cùng dòng máu trực hệ lấy nhau, bệnh lý từ các gen lặn này trong họ nguy cơ trùng nhau tăng gấp nhiều lần và sẽ trở thành gen trội ở những đứa con sinh ra và các bệnh lý bẩm sinh sẽ xuất hiện như các bệnh về máu, các bệnh dị dạng về xương, thiểu năng trí tuệ, lùn, ốm yếu và nhiều dị dạng khác và những bệnh lý này làm cho thai chết non, trẻ chết sớm hoặc không thể chữa dứt được. Bệnh lại di truyền tiếp cho thế hệ sau làm cho suy thoái giống nòi dần. Từ đó làm cho con sinh ra mắc các căn bện nêu trên và rất chậm phát triển.
Hôn nhân cận huyết thống ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dân số, suy giảm giống nòi, ảnh hưởng đến nguồn nhân lực của đất nước.Cùng với đó sẽ kìm hãm sự phát triển kinh tế – xã hội đất nước.
Kết hôn cận huyết bản chất là cuộc hôn nhân giữa những người có chung huyết thống. Vì thế, hôn nhân cận huyết sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm sức khỏe và tỷ lệ mắc các bệnh lý ditruyền, làm suy thoái chất lượng nòi giống.
Trẻ được sinh ra từ cuộc hôn nhân cận huyết rất dễ mắc các bệnh dị dạng về xương, thiểu năng trí tuệ, phình to bụng, bạch tạng, tan máu bẩm sinh, thiếu men G6PD, hồng cầu liềm,… và nguy cơ tử vong là rất lớn. Cứ như thế, những bệnh lý này di truyền đến các thế hệ sau và kết quả là dần dần nòi giống sẽ bị suy thoái.
Đặc biệt, những đứa trẻ được sinh ra từ cha mẹ cùng huyết thống có tời 50% mang gen bệnh và 25% khả năng bị mắc bệnh Thalassemia (tan máu bẩm sinh di truyền). Bệnh lý này hiện chưa có biện pháp điều trị khỏi, chi phí trị bệnh vô cùng tốn kém và người bệnh sẽ phải điều trị cả cuộc đời nên trở thành gánh nặng cho cả xã hội và gia đình, khiến thế hệ tương lai phải gánh chịu nhiều hậu quả nặng nề.
Tình trạng kết hôn cận huyết xảy ra ở nước ta chủ yếu ở các vùng dân tộc ít người, vùng sâu xa vì họ không hiểu hết được hôn nhân cận huyết ảnh hưởng như thế nào đến nòi giống và sức khỏe.Cứ như vậy, chính những người trong cuộc rơi vào vòng luẩn quẩn giữa bệnh tật, đói nghèo và thất học.
Hôn nhân cận huyết đã và đang gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng dân số, nhân lực và nòi giống của các dân tộc thiểu số nước ta nói riêng và toàn đất nước nói chung. Nó được xem là rào cản cho sự phát triển xã hội và kinh tế, kéo lùi tiến bộ xã hội
Những vùng có tỷ lệ kết hôn cận huyết cao đang phải đứng trước nguy cơ suy thoái giống nòi. Không những thế, những nơi này còn phải chịu gánh nặng từ việc chi trả chi phí chăm sóc và điều trị các bệnh lý di truyền do hôn nhân cận huyết gây ra nên kinh tế rất khó phát triển.
Nguyễn Văn Minh
Khoa YTCC – DD&ATTP